22 marca miało miejsce spotkanie zrealizowane w ramach II edycji projektu edukacyjnego Przez historię z „Niezwyciężonymi”.
Dr Krzysztof Kierski, historyk Delegatury IPN w Olsztynie, przedstawił dzieje tzw. Armii Andersa. Utworzenie tej formacji na terenach Związku Sowieckiego stało się możliwe dzięki zawarciu układu Sikorski-Majski.
Jakkolwiek porozumienie to było krytykowane, to jednak umożliwiło ono uwolnienie wielu Polaków z więzień sowieckich i utworzenie Armii Polskiej, podporządkowanej legalnemu rządowi polskiemu Władysława Sikorskiego. Dowódcą nowej formacji został gen. Władysław Anders.Wraz z ewakuowaną do Iranu Armią Polską, udało się wydostać z ZSRR liczną grupę cywili, w tym wiele dzieci.
Oddziały Armii Andersa wniosły duży wkład w walkę z Niemcami, przede wszystkim na terenie Afryki Północnej i Półwyspu Apenińskiego. Nie można też zapominać, że na długi czas dla żołnierzy i dużej grupy cywili stała się ona namiastką utraconej Ojczyzny. Warta podkreślenia jest też jej działalność kulturalna oraz wydawnicza.
Dawid Zagził, historyk Delegatury IPN w Olsztynie mówił o postawie osób, które częstokroć z narażeniem życia własnego i swoich najbliższych decydowały się na pomoc Żydom skazanym przez hitlerowski reżim na zagładę.
Prelegent przedstawił etapy pozbawiania Żydów poszczególnych praw, najpierw w samych Niemczech, a później także na terenach podbitych, w tym przede wszystkim na ziemiach polskich.
Żydzi zostali zamknięci w gettach, odbierano im majątek, wywożono do obozów koncentracyjnych, zabijano. Wielu Polaków, pomimo olbrzymiego ryzyka, zdecydowało się na różne formy pomocy ludności żydowskiej.
Niektórzy z nich zostali po II wojnie światowej uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, jak na przykład: Henryk Sławik, siostra Matylda Getter, ks. Henryk Godlewski, Zofia Kossak-Szczucka oraz Antonina i Jan Żabińscy.
Formy udzielanej przez nich pomocy były różne; każda z nich jednak dawała szansę na przetrwanie w tragicznych latach II wojny światowej.
